تاثیر تمرین هوازی بر شاخص مقاومت به انسولین و ترکیب بدن پسران چاق در دوران بلوغ

سابقه و هدف: دوران بلوغ به دلیل رشد پرشتاب جسمانی، بیشتر تحت تاثیر چاقی و روش­های کنترل آن قرار می­گیرد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر تمرین هوازی بر شاخص مقاومت به انسولین و ترکیب بدن پسران چاق در دوران بلوغ بود. مواد و روش­ها: تحقیق حاضر با طرح پیش­آزمون و پس­آزمون به­صورت مقطعی اجرا شد. آزمودنی­ها شامل 36 پسر چاق 12 تا 17 سال بودند که بر اساس مقیاس تانر در مراحل 2 (TS2) تا 5  (TS5) بلوغ قرار داشتند. آنها بر اساس بلوغ در دو گروه TS2,3  و TS4,5  همسان­سازی شدند و هر کدام نیز در دو گروه تمرین هوازی و کنترل قرارگرفتند. پس از اندازه­گیری­های آنتروپومتریکی، سطوح سرمی گلوکز و انسولین درحالت ناشتا اندازه­گیری شد. شاخص مقاومت به انسولین به روش HOMA-IR محاسبه شد. گروه تمرین هوازی به مدت 12 هفته، هفته­ای 3 بار به طور میانگین 30 دقیقه با شدت 60 تا 85 درصد ضربان قلب بیشینه دویدند. از پدومتر برای اندازه­گیری سطح فعالیت بدنی استفاده شد. از آزمون­های آماری t وابسته و مستقل ، آنالیز واریانس یک طرفه و دو طرفه برای تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد. یافته­ها: پس از 12 هفته کاهش درصد چربی بدن و گلوکز سرم و همچنین افزایش توده خالص بدن در گروه تمرین هوازی در هر دو مرحله بلوغ معنی­دار بود (05/0 p). کاهش شاخص توده بدنی و کاهش توده چربی بدن فقط در گروه تمرین هوازی در سطح TS 4,5  بلوغ معنی­دار بود (05/0 p). کاهش انسولین  فقط در سطح TS2,3  معنی­دار بود (05/0 p). در همه گروه­ها بجز گروه کنترل در سطح TS4,5 کاهش   HOMA-IR معنی­دار بود؛ اما بین تغییرات آن در دو گروه تمرین هوازی و کنترل، تفاوت معنی­داری دیده نشد. نتیجه­گیری: تمرین هوازی تغییرات مطلوبی در HOMA-IR و ترکیب بدنی پسران چاق ایجاد کرد؛ اما بخشی از این تغییرات حاصل فرایند طبیعی رشد در دوران بلوغ بود، چون مشابه آن در گروه کنترل نیز دیده شد. برخلاف نتایج سایر تحقیقات، کاهش HOMA-IR پیامد کاهش وزن، شاخص توده بدن و یا توده چربی نبود. در مقابل می­توان چنین پیشنهاد کرد که کاهش HOMA-IR در دوران بلوغ، حاصل کاهش درصد چربی بدن است. همچنین در پیش­آزمون HOMA-IR کمتر در مراحل پایانی بلوغ (TS4,5) با کاهش بیشتری در شاخص توده بدن و توده چربی بدن همراه بود. با این وجود در تفسیر این نتایج باید محتاط بود، چون این تغییرات به دلیل تعداد کم آزمودنی­ها در هر زیر گروه، معنی­دار نشد.